Rachid Yazami – Người phát minh anode graphite cho pin lithium-ion
Rachid Yazami là một nhà khoa học, kỹ sư và nhà phát minh người Maroc, được biết đến với việc phát minh ra anode graphite cho pin lithium-ion, một thành phần quan trọng giúp pin trở nên an toàn và hiệu quả hơn. Công trình của ông đã mở đường cho sự phát triển và phổ biến rộng rãi của pin lithium-ion trong các thiết bị điện tử và xe điện hiện đại.
Rachid Yazami – Người mở đường cho pin lithium-ion an toàn và hiệu quả hơn
Ai là Rachid Yazami?
Rachid Yazami là một nhà khoa học gốc Maroc, hiện mang quốc tịch Pháp, được quốc tế ghi nhận là một trong những cha đẻ của công nghệ pin lithium-ion hiện đại. Với phát minh mang tính cách mạng – cực âm graphite – ông đã giúp loại bỏ một trong những rào cản lớn nhất của pin lithium: sự nguy hiểm và bất ổn của lithium kim loại.
Phát minh của ông không chỉ cải thiện đáng kể tính an toàn của pin mà còn mở đường cho việc thương mại hóa quy mô lớn các thiết bị di động, xe điện và hệ thống lưu trữ năng lượng.
Cột mốc đột phá: phát minh cực âm graphite
Năm 1980, khi đang nghiên cứu tại Viện Công nghệ Grenoble (Pháp), Rachid Yazami là người đầu tiên chứng minh rằng lithium có thể được chèn vào và tách ra khỏi graphite một cách ổn định và có thể đảo ngược – hiện tượng gọi là “lithi hóa graphite”.
Khác với pin sử dụng lithium kim loại nguy hiểm, graphite cho phép lưu trữ ion lithium một cách an toàn, mở ra cánh cửa cho thế hệ pin lithium-ion an toàn, bền bỉ và dễ sản xuất.
Phát minh của ông đã trở thành nền tảng cho hơn 95% pin lithium-ion hiện nay – từ điện thoại di động, máy tính xách tay cho đến ô tô điện.
Phát minh của Rachid Yazami là nền tảng cho hơn 95% pin lithium-ion hiện nay
Góp phần định hình cuộc cách mạng năng lượng
Ngày nay, pin lithium-ion đã trở thành công nghệ cốt lõi của:
- Thiết bị điện tử di động (smartphone, laptop, tablet)
- Ô tô điện (Tesla, VinFast, BYD...)
- Hệ thống lưu trữ năng lượng tái tạo (ESS)
- Thiết bị y tế, hàng không, quân sự...
Tất cả những tiến bộ này đều có dấu ấn rõ nét từ phát minh của Yazami. Không có cực âm graphite, pin lithium-ion khó có thể đạt được độ an toàn và tính khả thi trong sản xuất đại trà.
Rachid Yazami trong phòng thí nghiệm
Nhà khoa học không ngừng đổi mới
Không dừng lại ở thành tựu ban đầu, Rachid Yazami tiếp tục mở rộng nghiên cứu sang:
- Pin ion fluoride (FIB): Công nghệ thế hệ tiếp theo với mật độ năng lượng vượt trội
- Sạc nhanh chỉ trong 10 phút: Ứng dụng kỹ thuật voltammetry phi tuyến, mở ra tiềm năng cho xe điện sạc siêu tốc
- Giám sát độ an toàn pin: Ông đề xuất “định lý Yazami” giúp phát hiện sớm nguy cơ cháy nổ trong pin
Ông hiện sáng lập startup KVI PTE LTD tại Singapore, hướng đến thương mại hóa các công nghệ pin thông minh thế hệ mới.
Vinh danh toàn cầu
Với những đóng góp to lớn cho khoa học và công nghệ, Rachid Yazami đã nhận được hàng loạt giải thưởng uy tín:
- Giải thưởng Draper 2014 – cùng với John B. Goodenough, Akira Yoshino và Yoshio Nishi
- Giải thưởng VinFuture Grand Prize 2023 – vì đột phá trong công nghệ năng lượng bền vững
- Huân chương Hoàng gia Maroc và 🇫🇷 Huân chương Bắc Đẩu Bội tinh của Pháp
- Hơn 250 bài nghiên cứu, 150 bằng sáng chế quốc tế
Rachid Yazami nhận giải thưởng Charles Stark Draper năm 2014
Từ phòng thí nghiệm đến tương lai năng lượng toàn cầu
Hiện tại, Rachid Yazami tiếp tục nghiên cứu, cố vấn công nghệ cho các công ty khởi nghiệp và tập đoàn năng lượng toàn cầu. Ông được mệnh danh là "người nhìn thấy tương lai pin điện hóa", khi tiên phong trong nhiều hướng đi mà thế giới ngày nay mới bắt đầu chú ý.
Với tầm nhìn chiến lược, ông cho rằng:
“Pin lithium-ion đã thay đổi thế giới – nhưng chúng ta mới chỉ bắt đầu.”
Lời kết
Trong lịch sử công nghệ pin hiện đại, tên tuổi của Rachid Yazami luôn gắn liền với sự an toàn, đổi mới và khả năng thương mại hóa. Từ phát minh khi còn là nhà nghiên cứu trẻ tuổi cho đến các sáng chế vượt giới hạn vật lý hiện nay, ông là minh chứng sống cho việc một phát kiến đúng thời điểm có thể thay đổi cả thế giới.
